Ο 'Υμνος της Κρήτης
Ο Ύμνος της Κρήτης είναι ένα ριζίτικο τραγούδι με αλληγορική σημασία που περιγράφει
συνοπτικά τους αγώνες της Κρήτης για ελευθερία
και Ένωση με τη μητέρα Ελλάδα. Δημιουργός των στίχων του είναι ο ποητής (μη Κρητικός) Γεώργιος Παράσχος (αδελφός του Αχιλλέως Παράσχου). Οι στίχοι του, αργότερα, στις μάχες της Κρητικής Επανάστασης του 1896-1897, έγιναν θούριο από τον μαέστρο Σπυρίδωνα Καίσαρη (1857-1946) και ενσωματώθηκαν στο μελοδράμά του "Ολονυκτία της Κρήτης".
Εδώ που στη φτέρη τ'αηδόνι πλανάται
Να στήσωμε ελάτε αδέρφια χορό
Και στου ήλιου τα πρώτα διαμάντια
Ριχνόμαστε αγνάντια σε Τούρκων σωρό.
Από Φλόγες η Κρήτη ζωσμένη,
τα βαριά της σίδερα σπά
και σαν πρώτα χτυπιέται χτυπά
και γοργή κατεβαίνει .
Με μεγάλο θεόρατο δόρυ όλη νειάτα πετά και ζωή και σε τόση φωτιά και βοή τρέμουν δάση και όρη . Όπου ρίξει θολή τη ματιά της χίλια όπλα στις ράχες λαλούν και χιλιάδες πετούν πυροβολούν Τουρκομάχοι μπροστά της. Τιμημένο σπαθί ξεγυμνώνει μα ο Σουλτάνος σπαθί δεν γροικά το βαρύ της το χέρι χτυπά και η μαθιά της λαβώνει . Χτυπά-χτυπά της θάλασσας το Σούλι χτύπα κόρη γλυκιά του γιαλού εδώ οι άντρες παλαίουν αλλού ζουν ως γυναίκες ή δούλοι. Από δώ Σελινιώτες , Λακκιώτες στη φωθιά Από κεί στη φωθιά Σφακιανοί, Σφακιανοί να βοϊζει παντού μια φωνή
σταις σπαθιαίς μας ταις πρώτες.
Σημασία και νόημα του Ύμνου της Κρήτης
Ο Ύμνος της Κρήτης τονίζει ότι, μέσα στης μάχης τη φωτιά για την απελευθέρωση του νησιού είναι οι Σφακιανοί και με αυτόν τον τρόπο αποδίδεται σωστά η πραγματικότητα. Στους στίχους του, ο ποιητής φαντάζεται την προσωποποίηση της Κρήτης στη μορφή μιας πάνοπλης κοπέλας που, ζωσμένη από τις φλόγες του πολέμου, σπάζει τις βαριές αλυσίδες της σκλαβιάς. Με τα χέρια ελεύθερα πια, περπατεί και σαν να πετά από νιάτα και ζωή, κατεβαίνει απ'τα βουνά με τους πολεμιστές της για να κονταροχτυπηθεί στους κάμπους με τους κατακτητές. Κι η οχλοβοή της μάχης, κάνει το σύμπαν να τραντάζεται.
Συνεχίζοντας, ο ποιητής αποκαλεί την Κρήτη «Σούλι της θάλασσας» και προτρέπει για περισσότερα χτυπήματα. Με τον στίχο «τις σπαθιές σας τις πρώτες» πιθανώς εννοεί τις αλλεπάλληλες Κρητικές Επαναστάσεις.